Monitörde Ghosting Nedir?

Monitörlerde en çok dikkat ettiğimiz ögeler genelde çözünürlüğü, tazeleme suratı, gecikme mühleti, renk gamutu üzere özellikler oluyor. Ama dikkat etmesek de monitör tecrübemizi birebir etkileyen bir diğer öge ise monitörde oluşan hayalet efektleri (ghosting).

Monitör üzerindeki hareketli imgeler etraflarında kalıntılar bırakır. Biz bu kalıntılara “hayaletlenme” ismini veriyoruz. Bu hayaletlenme imgenin önünde yahut gerisinde olabilir. Bu manzara çoğunlukla bilgisayar oyunlarında süratli hareket eden objeler etrafında ya da bilgisayarda rastgele bir site üzerinde fare tekerleği ile gezinirken yazıların etrafında çıkar. Bir defa fark edildiğinde de görmezden gelmesi çok zordur.

Ghosting Neden Olur?

Bir monitör pikseline gereğince yakınlaştığımızda her bir pikselin; kırmızı, yeşil ve mavi olmak üzere üç farklı renkten oluştuğunu görmekteyiz. Hayaletlenmenin ilişkili olduğu en kıymetli ögelerden biri tazeleme suratı. Tazeleme suratı düşük olduğunda bu üç alt piksel daha geç ve daha sert bir biçimde güncelleniyor. Ekrandaki manzaranın güncellenmesi esnasında oluşan bu gecikme ve sertlik imajın bulanıklaşmasına yol açtığı üzere, hareket eden cismin gerisinde yahut önünde orjinal imgenin bir hayaletini oluşturuyor. Bu açıdan tazeleme suratı ne kadar fazlaysa hayaletlenme de o kadar az oluyor.

Ghosting Neden İstenmeyen Bir Şey?

Ghosting, bir kullanıcının bilgisayar tecrübesinin büyük bir oranında görebileceği bir sorun. Web üzerinde bir yazı okurken fare tekerleğiyle aşağı inme ya da görüntü oyunları esnasında fareyi süratlice hareket ettirme durumunda ekrandaki manzaranın netliği azalıyor. Hayaletlenme konseptiyle aşina olmayan kullanıcılar bunu fark etmekte zorlansalar da bu durumun minimumda gerçekleştiği bir monitörle karşılaştırılması durumunda fark bariz bir halde ortada oluyor.

Inverse (Ters) Ghosting

Monitördeki hayaletlenme çeşitli biçimlerde oluşabiliyor, örneğin önünde. Cismin hareketi esnasında LCD paneldeki bir pikseli oluşturan alt pikseller birkaç milisaniye üzere çok kısa mühletler için olması gereken parlaklığın %25 kadar üstüne çıkabiliyor. Bu kararsız hal, hareket eden cismin ardında hayaletlenme olduğu yetmezmiş üzere; bir de önünde hayalet oluşturuyor. Birçok vakit gereğinden fazla voltajla çalışmaktan kaynaklanan bu sorun, birçok vakit monitörün Overdrive ayarını optimize ederek çözülebiliyor.

Bunun için kullanabileceğimiz iki araç var, ikisi de kullanmak için gereken efora kıyasla hayli kullanışlı.

İlk araç: UFO Test

Testufo.com aracılığıyla monitörde ne kadar hayaletlenme olduğunu ölçmeniz mümkün. Bu araç üzerinde saniye başına düşen piksel sayısını ayarlayarak UFO’ların hareket suratını değiştirmek, farklı testler ile farklı sonuçlar almak mümkün. Yakın vakitte Testufo.com’un gerisindeki BlurBusters’ın sertifikasını kazanan ViewSonic XG2431’i incelemiştik.

Ancak UFO Test’in makûs bir yanı var: tarayıcı üzerinde çalışıyor olması. Monitörün tazeleme suratını tarayıcıdaki donanım hızlandırma sayesinde algılayabilen UFO Test, vakit zaman tazeleme suratını yanlışsız algılayamayıp takılmalara sebebiyet verebiliyor ve test sonuçlarının tutarsızlaşmasına yol açabiliyor. Bu tutarsızlıkların ortadan kalkması için devreye dahili bir yazılım girmesi gerekiyor.

İkinci araç: Frog Pursuit

Bu noktada imdadımıza yetişen Frog Pursuit, Aperture Grille tarafından Unreal Engine üzerinde tasarlanmış Smooth Frog monitör ve fare test yazılımının monitör sekmesi. Bu yazılım, DirectX 11 üzerinde çalışan bir “oyun” üzere göründüğü için UFO Test üzere tarayıcı sonlarına yenik düşmeden daha gelişmiş özelleştirmelerle monitör hayaletlenmesini ölçmek mümkün.

Frog Pursuit’un bahse paha teknik özellikleri

• LCD reaksiyon müddeti ve overdrive ile oluşan zayıflıkları tanımlamak için sekiz farklı test deseni
  Ayarlanabilir framerate sonu (full VRR aralığında LCD panelin davranışını tanımlamaya yardım ediyor)
• Hareket suratı, kare başına piksel ve saniye başına piksel olarak iki farklı biçimde ayarlanabiliyor.
  Bu, UFO Test’in 960 piksel/saniye hareket suratını Smooth Frog üzerinde de elde edebilmemiz için değerli. Çünkü bu bedellerin tam sayı olması gerekiyor ve 960 piksel/saniyeyi ondalık kıymetler girmeden tutturmak için birden fazla değişkeni kurcalamak gerekiyor.
• V-Sync hem ayarlardan hem de hareket esnasında “V” tuşu ile açılıp kapatılabiliyor, FPS sayacı mevcut, Unreal Engine’in sağladığı birtakım gecikme istatistikleri de görüntü ayarları üzerinden etkin hale getirilip görülebiliyor.
• Pencereli Tam Ekran ya da Tam Ekran modunda çalışabiliyor.
• Hareketin istikameti sağa yahut sola ayarlanabiliyor, “Q” ve “E” tuşları ile anlık olarak değiştirilebiliyor.
• Ekranda hareket eden deseni özelleştirmek mümkün
  “SmoothFrog0.94bWindowsNoEditorSmoothFrogContentUserPatterns” dizinine “.png” formatında bir manzarayı User1 ya da User2 ismiyle aktarıp Frog Pursuit 2D ayarlarında “Pursuit Pattern” ismi altındaki seçenekler ortasından fotoğrafınıza verdiğiniz ismi seçerek kendi görselinizi de testte oynatmak mümkün.

Monitörde oluşan hayaletlenmeleri büsbütün önlemek birden fazla vakit mümkün değildir lakin minimuma indirmek için çeşitli değişiklikler yapmak mümkün.

Monitör Ayarlarını Gözden Geçirin

Monitörün ekran üzerinde görüntülenen menüsü (OSD) üzerinde çeşitli ayarlar mevcut oluyor. Bunlardan hayaletlenmeyi önlemek için en kritik olanı Overdrive ayarı.

Overdrive

Bu ayar sayesinde paneldeki pikseller daha süratli renk değiştirir, potansiyel olarak hayaletlenmeyi de engelleyebiliyor. Lakin Overdrive’ın yüzdesi ile oluşan ghosting ortasında yanlışsız ya da zıt bir orantı yok. Kullanıcının bütün yüzdeleri deneyip en az hayaletlenmeyi sağlayan ayarı bulması gerekiyor.

Oyun Haberleri